Հայրենիքում

Ձյունապատ լեռներ ու կապույտ լճեր։
Երկինքներ, որպես երազներ հոգու։
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր։
Մենակ էի ես։ Ինձ հետ էիր դու։

Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն —
Զարթնում էր իմ մեջ քո սուրբ անուրջի
Կորուստը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն։

Կանչում էր, կանչում ձյունոտ լեռներում
Մեկը կարոտի իրիկնամուտին։
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն
Խառնելով հոգիս աստղային մութին․․․

Առաջադրանքներ

  • Արտահայտիչ կարդա բանաստեղծությունը, բացատրի՛ր ընդգծված բառերը։
    Մրմունջ – ցածր ձայն
    անուրջ – երազ
  • Բանաստեղծության համար նոր վերնագիր ընտրի՛ր․ ընտրությունդ հիմնավորի՛ր։
    Հայոց լեռներում
    Քանի որ հեղինակը նկարագրում է Հայաստանի բնությունը, հատկապես լեռները:
  • Դուրս գրի՛ր բառակապակցությունները։ Դրանք գործածիր նախադասությունների մեջ։
    Ձյունապատ լեռներ, կապույտ լճեր, մանկական աչեր, անհուն կորուստ, աստղային մութ:

    Ես բարձրացա ձյունապատ լեռը:
    Կապույտ լճի վրա կարապներ էին լողում:
    Նրա մանկական աչերը լցված էին ուրախությամբ:
    Պատերազմը անհուն կորուստ բերեց մարդկանց:
    Աստղային մութը պատել էր անտառը:
  • Առանձնացրո՛ւ և բացատրի՛ր գեղարվեստական արտահայտչամիջոցները։
    Մակդիր-թափանցիկ հեռուն, սուրբ անուրջ, հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն կորուստ, կարոտի իրիկնամուտ, աստղային մութ:
    Անձնավորում-մրմունջը լճի, կորուստը զարթնում էր:
    Փոխաբերություն-գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն խառնելով հոգիս աստղային մութին:
  • Բանաստեղծության մեջ շեղատառերով գրված բառերը մակդիրներ են։ Կարդա՛ ու փորձիր բացատրել, թե  մակդիրներն ի՞նչ են արտահայտում և ի՞նչ հարցի են պատասխանում։
    Փոխաբերական իմաստով գործածված ածական:
    Ինչպիսի՞, ո՞ր
  • Ի՞նչ գույն ունի բանաստեղծությունը։ Հիմնավորի՛ր պատասխանդ։
    Կապույտ
    Քանի որ բանաստեղծության մեջ նկարագրվում են կապույտ լճեր, երկինք և ձյունապատ լեռներ:

Բուսական դեղատոմսեր

Հազ

Մեկ բանանը հարել որից հետո ավելացնել գոլա կաթ խառնել և խմել։ Օգտագործել օրը 1-ից 2 անգամ 1 շաբաթ տեվողության։ Վերցնել 2-ից 3 միջին մեծությամբ թուզ եփել 1 բաժակ կաթի մեջ թույլ ջերմության մեջ մինջև կաթը դառնա շագանակույն։ Կաթև խմել մրգերը ուտել, օկտագործել օրը 10 տեվողության։

Ձայնի խրպոտություն

100 գրամ գազարը եփել կետ լիտր կաթի մեջ ստաց խարնուրդը խմել և ողողել։

Մազերի թեփ

Մեկ ճաշի գտալ գերչակի յուղ ավելացնում ենք մեկ կիտրոնի հյութ մեկ ձվի դեղնոց։ Քսել մազարմատներին և լվանալ գոլ ջրով 40 րոպե հետո։

Եղունգների արագ երկարելը

5 հատ դափնու տերևը եռացնել 1 բաժակ ջրով 10 րոպե որից հետո սառեցնել և մատները մցնել այդ ջրի մեջ 20 րոպե շաբաթը 2 անգամ։

Ես իմ անուշ Հայաստանի

Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բարն եմ սիրում,
Մեր հին սազի ողբանվագ, լացակումած լարն եմ սիրում,
Արնանման ծաղիկների ու վարդերի բույրը վառման,
Ու նաիրյան աղջիկների հեզաճկուն պա՛րն եմ սիրում։

Սիրում եմ մեր երկինքը մուգ, ջրերը ջինջ, լիճը լուսե,
Արևն ամռան ու ձմեռվա վիշապաձայն բուքը վսեմ,
Մթում կորած խրճիթների անհյուրընկալ պատերը սև,
Ու հնամյա քաղաքների հազարամյա քա՛րն եմ սիրում։

Ո՛ւր էլ լինեմ — չե՛մ մոռանա ես ողբաձայն երգերը մեր,
Չե՜մ մոռանա աղոթք դարձած երկաթագիր գրքերը մեր,
Ինչքան էլ սո՜ւր սիրտս խոցեն արյունաքամ վերքերը մեր —
Էլի՛ ես որբ ու արնավառ իմ Հայաստան — յա՛րն եմ սիրում։

Իմ կարոտած սրտի համար ո՛չ մի ուրիշ հեքիաթ չկա․
Նարեկացու, Քուչակի պես լուսապսակ ճակատ չկա․
Աշխա՛րհ անցի՛ր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա․
Ինչպես անհաս փառքի ճամփա՝ ես իմ Մասիս սա՛րն եմ սիրում։

Առաջադրանքներ

  • Դուրս գրիր անծանոթ բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրի’ր:
    Վսեմ-վեհ, բարձր
    ողբաձայն-տխուր
    երկաթագիր-հայրեն գրերի հին ձևը
    անհաս- ոչ հասանելի
  • Կարդա’ բանաստեղծությունը` դուրս գրելով մակդիրները և բացատրելով դրանք:
    Ողբանվագ, լացակումած- տխուր
    արնանման-կարմիր
    վիշապաձայն- վիշապի ձայն ունեցող
    անհյուրընկալ-ոչ գրավիչ
    լուսապսակ-լույսով պսակված

  • Դուրս գրիր այն բառերը, որոնք միայն այս բանաստեղծության մեջ հանդիպեցիր: Փորձիր բացատրել:
    Ողբանվագ, լացակումած, ողբաձայն-տխուր
    արևահամ-արևի համ ունեցող
    հեզաճկուն- հեզ
  • Առանձնացրու քեզ առավել դուր եկած քառատողը և մեկնաբանիր ընտրությունդ:

    Իմ կարոտած սրտի համար ո՛չ մի ուրիշ հեքիաթ չկա․
    Նարեկացու, Քուչակի պես լուսապսակ ճակատ չկա․
    Աշխա՛րհ անցի՛ր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա․
    Ինչպես անհաս փառքի ճամփա՝ ես իմ Մասիս սա՛րն եմ սիրում։


    Որովհետև հեղինակը շատ գեղեցիկ բնութագրում է հայրենիքի անփոխարինելիությունը:
  • Դուրս գրիր մի քանի բառակապակցություն և դրանցով նախադասություններ կազմիր:
    Արնանման ծաղիկներ
    Դաշտում ծաղկել էին արնանման ծաղիկներ:
    մուգ երկինք
    Գիշերը զբոսնում էինք մուգ երկնքի տակ
    հնամյա քաղաք
    Երևանը հնամյա քաղաք է:
    ճերմակ գագաթ
    Մասիսը ճերմակ գագաթ ունի:
  • Ընդգծված բառերը փոխարինիր հոմանիշ բառերով: Ի՞նչ փոխվեց. դիտարկիր:
    Բույր-հոտ
    ջինջ-մաքուր

    ողբաձայնտխուր
    ճերմակ-սպիտակ
  • Համացանցում փնտրիր և առանձնացրու Մարտիրոս Սարյանի նկարներից մեկը, որն առավել համապատասխանում է բանաստեղծության նկարագրությանը: Հիմնավորի’ր ընտրությունդ:

Լրացուցիչ աշխատանք

Աղբյուրը`  Տաթև Աբրահամյանի բլոգ

Դուրս գրի՛ր այն արտահայտությունները, որոնք 

Ա. նկարագրում են Հայաստանի բնությունը

Ձյունապատ լեռներ ու կապույտ լճեր
երկինքներ, որպես հոգու երազներ, որպես մանկական աչեր
ջինջ ջրեր

Բ. ներկայացնում են նրա մշակույթն ու պատմությունը:
Հրահրուն երգեր
Նաիրյան աղջիկների հեզաճկուն պար
ողբաձայն երգերը
աղոթք դարձած երկաթագիր գրքեր

Մայրենի

Բառերը (բառաձևերը) ճի՛շտ դասավորիր և վերականգնի՛ր նախադասությունները:
ա) չտնկես ունեցվածքին Ուրիշի աչք: – Ուրիշի ունեցվածքին աչք չտնկես:
բ) ես հոր չեմ մոռանա Իմ պատվիրանը: – Իմ հոր պատվիրանը ես չեմ մոռանա:
գ) ձեր հետ պսակե՛ք Գնացեք զավակներին իրար: – Գնացեք ձեր զավակներին իրար հետ պսակեք:
դ) արտի էլ դնում են Ոսկի արտ անունն: – Արտի անունն էլ Ոսկի արտ են դնում:

  1. Տրված մասերը միացնելով՝ ամբողջացրո՛ւ նախադասությունները:
    ա) Աչքդ լույս լինի, մի պղինձ ոսկի դուրս եկավ:
    բ) Հարևանների միջև լեզվակռիվ է սկսվում, ելք չեն գտնում:
    գ) Բարի անունն ավելի երկար է ապրում, քան չար անունը:
    դ) Երեք օր, երեք գիշեր հարսանիք են անում:
  2. Թագավոր, ոսկի, հարևան բառերով նախադասություննե՛ր կազմիր:
    Մարդը հողը մշակելիս ոսկի էր գտել:
    Հարևանների միջև լեզվակրիվ էր սկսվել:
    Թագավորը կարողացավ լուծել հարևանների խնդիրը:
  3. Հետևյալ օրհնանքներից ո՞րն է համապատասխանում հեքիաթի բովանդակությանը:
    Կյանքդ ջրի նման երկարի:
    Ուր գնաս, կանաչ բուսնի:
    Թող բարի անունդ երկար հիշվի:

Լրացուցիչ աշխատանք

  1. Ընդարձակի՛ր համառոտ նախադասությունները:
    ա) Նավը լողում է ծովի ալիքների վրա:
    բ) Ճնճղուկը կտցահարում է պատուհանը:
    գ) Զանգակածաղիկը մուգ կապույտ է:
    դ) Ընկերները հաշտ են միմյանց հետ:
  2. Տրված բառերով կազմի՛ր ընդարձակ նախադասություններ:
    ա) Վրաստան, մայրաքաղաք, Թբիլիսի: Վրաստանի մայրաքաղաքը Թբիլիսին է:
    բ) խոտ, իջնել, արտույտ, վրա, կանաչ: Արտույտը իջել էր կանաչ խոտի վրա:
    գ) ճանաչել, փորձանք, լավ, մեջ, ընկեր: Լավ ընկերոջը փորձանքի մեջ են ճանաչում:
  3. Պարզ նախադասությունները միավորի՛ր և դարձրո՛ւ բարդ:
    ա) Լույսը բացվեց և արևը փայլեց երկնքում:
    բ) Ես ուզում եմ, որ խաղաղությունը գոտևորի մոլորակը:
    գ) Կարենը սահում է չմուշկներով և կարողանում է սպորտային պար պարել:
    գ) Հուլունք դարձած կաթկթում է հողին և մասրենու վրայի
    ձյունը հալվում է:
  4. Տրված մասերը միացնելով՝ ամբողջացրո՛ւ առած-ասացվածքները:
    ա) Եղբայրը կարող է ընկեր չլինել, բայց ընկերը միշտ եղբայր է:
    բ) Աղվեսի բերանը խաղողին չի հասնում, ասում է՝ խակ է:
    գ) Անձրևից փախան, կարկուտի տակ ընկան:
    դ) Մի՛ վախենա վարար գետից, վախեցի՛ր մարմանդ գետից:
    ե) Մի գիժ քար գցեց հորը, քառասուն իմաստուն չկարողացան հանել:
    զ) Հասկացողին մին ասա, չհասկացողին՝ հազար ու մին:

Задания 7

  1. Прочитайте сочетания слов. Выпишите в один столбик одушевлённые, а в другой — неодушевлённые. Определите их род.

Воробьиное гнездо. крутой берег, крупная рыба, длинное письмо, садовая дорожка, лунный свет, сказочная страна, трусливый заяц, больное сердце, многоэтажный дом, дорожное движение, синее небо, прозрачное озеро.

неодушевлённые одушевлённые
Воробьиное гнездо (с.р) крупная рыба (ж.р)
крутой берег (м.р) трусливый заяц (м.р)
длинное письмо (с.р)
садовая дорожка (ж.р)
лунный свет (м.р)
сказочная страна (ж.р)
больное сердце (с.р)
многоэтажный дом (м.р)
дорожное движение (с.р)
синее небо (с.р)
прозрачное озеро (с.р)
2.Впишите в слова пропущенные окончания.

железная дверь, широкая площадь, яркий огонь, огромный камень,  космический  корабль, крупная соль, золотая осень, хорошая память, холодный январь, дикий зверь, жареный картофель.

3.Прочитайте. Найдите близкие по значению слова и выпишите парами. Определите их род.

Букварь-азбука, буря-вьюга, век-столетие, воин-солдат, ливень-дождь, загадка-ребус, мелодия-мотив, торжество-праздник, гнев- негодование,

С некоторыми из них устно составьте предложения.

4.Прочитайте и озаглавьте текст. Запишите ответы на вопросы.
Попугай-будильник

Раньше я любил долго валяться в постели. Поэтому не успевал толком делать уроки. А тут приехал из Южной Америки дядя Костя. Он привёз большого красивого попугая. Наш дядя подарил этого попугая нам. И вот сестра научила его кричать по утрам: «Лентяй, вставай, аор—р—ра, пор—р—ра, уже девятый час утра!» И так у птички забавно получалось, что я просыпался, мигом вскакивал и смеялся.

Откуда приехал дядя Костя?
Из Южной Америки

Какой подарок он сделал детям?
Попугай

Каким был попугай?
Большой и красивый

От чего просыпался мальчик?
От криков попугая

5.Спишите, раскрывая скобки, вставляя пропущенные буквы и дописывая окончания.

Наступил холодный октябрь. На улице грустно и пусто. Ветер с силой налетает на деревья и срывает последние листья. Сверкнул слабый луч солнца. Но это была печальная улыбка осени. Вот полил сильный дождь. Берёзовая роща промокла от дождя. Мы развели костёр. Весело заплясал рыжий огонь.

6.Прочитайте слова, выпишите их в два столбика /мн. и ед. число/:

тучи, дерево, звёзды, ласточки, лист, облака, ромашка, ясность, ветер, одуванчик, туманы, стакан, яблоко, встречи, капли, мороз;

ед. число мн. число
дерево тучи
лист звёзды
ромашка ласточки
ясность облака
ветер туманы
одуванчик встречи
стакан капли
яблоко
мороз

Հռոմեական թվեր

Առաջադրանք 1. Ուսումնասիերել Հռոմեկան թվերը.

Խոր Վրապի կառուցման սկիզբը եղել է 642 թ. (օրիգինալը):

Կառուցման ավարտ 17-րդ դար:
Խնդիր 2.
642 թվականին Ներսես Գ կաթողիկոսը սրբազան վիրապի վրա կանգնեցրել է մի մատուռ: Ո՞ր դարում է կառուցվել մատուռը: Քանի՞ դար առաջ է այն կառուցվել: Քանի՞ տարի է անցել նրա կառուցումից:

VII
21-7=14
2024-642=1382

Խնդիր 3.

1662 թվականին կառուցվել է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին: Ո՞ր դարում է կառուցվել եկեղեցին: Քանի՞ դար առաջ է այն կառուցվել: Քանի՞ տարի է անցել նրա կառուցումից:

XVII
21-17=4
2024-1662=362

Խնդիր 4.

1669 թվականին սկսվել են վիրապից հողահանության աշխատանքները և դրա վրա 14-րդ դարում կառուցված մատուռի փոխարեն Սուրբ Գրիգոր եկեղեցու կառուցումը։ Քանի՞ տասնյակ առաջ են այդ աշխատանքները սկսվել:
135 տասնյակ առաջ

Խնդիր 5.

Խոր Վիրապն ունի մոտ 18/4000 կիլոմետր տրամագիծ և 26/4000 կիլոմետր խորություն։ Այն արտաքուստ գոտևորված է կրաքարե սալերով, ունի արձանագրություններ, բարձրաքանդակներ։

Քանի՞ մետր տրամագիծ ունի Խոր Վիրապը: Քանի՞ մետր խորություն ունի Խոր Վիրապը:
1000 x 18/4000 = 18000/4000=18/4 = 9/2 մ
1000 x 26/4000 = 26000/4000=26/4 = 13/2 մ

Խնդիր 6.

1703 թվականին ավարտին է հասցվել կենտրոնական Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հիմնովին վերակառուցումը։

Ո՞ր դարում է դա տեղի ունեցել: Քանի՞ դար առաջ է այն վերակառուցվել: Քանի՞ տարի է անցել նրա վերակառուցումից:
XVIII
21-18=3
2024-1703=321

Խնդիր 7.

Երևանից մինչև Խոր Վիրապ հասնելու համար անհրաժեշտ էր 40 րոպե ժամանակ: Անհրաժեշտ ժամանակը 1 ժամի ո՞ր մասն է կազմում:

3/2 մաս

Առաջադրանք 7. Կրկնել ժամանակի չափման միավորները:

Խնդիր 8.

Երևանից խոր Վիրապ եղած հեռավորությունը 46 կիլոմետր է:

ա. Հեռավորությունը արտահայտել մետրերով:

46000մ

բ. Հեռավորությունը արտահայտել դեցիմետրերով:

460000դմ

Առաջադրանք 9. Կրկնել երկարության չափման միավորները:

Խնդիր 9.

Երևանից խոր Վիրապ եղած հեռավորությունը 46 կիլոմետր է: Երանից խոր Վիրապ հասնելու համար մենք ծախսեցինք 40 րոպե: Գտնել երթուղին շարժման միջին արագությունը, եթե ճանապարհին չենք կատարել որևէ կանգառներ/ժամանակի մեջ չենք հաշվել խցանումները/:
46000մ/40ր=1150մ/ր

Առաջադրանք 10.

Վերհիշել արագության չափման միավորները: Ուսումնասիրել երթևեկության կանոնները: Ի՞նչ թույլատրելի արագությամբ կարող է մեքենան շարժվել քաղաքում և քաղաքից դուրս: Ի՞նչ եք հասկանում արագություն կամ միջին արագություն ասելով:

Խնդիր 12. Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք խնդիրներ: Գրեք նաև ճամփորդապատում:


Արգիշտի I թագավորը Երևան քաղաքը կառուցել է 782թ: Ո՞ր դարում է կառուցվել քաղաքը : Քանի՞ դար առաջ է այն կառուցվել: Քանի՞ տարի է անցել նրա կառուցումից:

VIII
21-8=13
2024-782=1242

Մեսրոպ Մաշտոցը հայերենի տառերը ստեղծել է 405թ: Ո՞ր դարում են ստեղծվել հայերենի տառերը: Քանի՞ դար առաջ են դրանք ստեղծվել: Քանի՞ տարի է անցել ստեղծումից:

V
21-5=16
2024-405=1619

Երևանից Վանաձոր եղած հեռավորությունը 120 կիլոմետր է: Երանից Վանաձոր հասնելու համար մենք ծախսեցինք 2 ժամ: Գտնել երթուղին շարժման միջին արագությունը, եթե ճանապարհին չենք կատարել որևէ կանգառներ/ժամանակի մեջ չենք հաշվել խցանումները/:
120:2=60կմ/ժ

Երևանից Վանաձոր եղած հեռավորությունը 120 կիլոմետր է:

ա. Հեռավորությունը արտահայտել մետրերով:

120000մ

բ. Հեռավորությունը արտահայտել դեցիմետրերով:

1200000դմ

Երևանից Աշտարակ եղած հեռավորությունը 22կմ է:

ա. Հեռավորությունը արտահայտել մետրերով:

22000մ

բ. Հեռավորությունը արտահայտել դեցիմետրերով:
220000դմ

Задания 6

1. Как называются слова, которые здесь перечислены?

Бегемот, болезнь, верблюд, гроза, дождь, диван, доброта жадность, инженер, костюм, карандаш, охотник, печаль, посуда, вьюга, радость, писатель, друг, упрямство, актер.

Впишите слова:

инженер, охотник, писатель, друг, актер. люди;

Бегемот, верблюд. животные;

диван, костюм, карандаш, посуда. предметы, вещи;

болезнь, доброта жадность, печаль, радость, чувства, упрямство. качества человека;    

гроза, дождь, вьюга. явления природы.

2. Прочитайте начало текста. Продолжите его.

Лес.

Вот и пришла осень в лес. Все деревья, кусты, цветы пожелтели. Листья начали падать с деревьев.

3. Продолжите ряд слов.

Названия деревьев: дуб, береза, ель, ива, каштан, клен, липа, осина, осина, ольха, сосна, тополь, ясень.

Название цветов: подснежник, Розы, Пионы, Гипсофилы, Ромашки, Герберы, Лилии, Гвоздики Подсолнухи

Названия грибов: боровик, Белый гриб, Рыжик, Груздь, Лисички, Опята, Сыроежка,

Названия птиц: воробей, аист, голубь, ласточка, ворона, курица, сова, утка

Названия животных: тигр, собака, кошка, слон, пингвин, волк, заяц, лиса, медведь, лошадь

4. Прочитайте. Запишите слова в два столбика.
Кто Что
композитор Музыка
художник картина
певец пение
птичка гнездо
бабочка цветок
водитель машина

Музыка, композитор, картина, художник, сочинять, пение, певец, гнездо, птичка, петь, бабочка, цветок, машина, водитель, учить. (Кто? Что?)

5. Спишите, вставляя нужные предлоги.

Всё лето листья подставляли солнцу свои ладошки. Они пропитались солнцем. К осени листочки стали золотыми (в, за, к). Капля воды стукнула по листку (с, по). Лист упал. Синица села на дерево (на, до, над). Ветер закружил листву. Зашумел золотой дождь. Как красиво осенью в лесу (по, из, в)!

6. Прочитайте. Разделите текст на предложения. Спишите. В конце предложений поставьте нужные знаки препинания.

Из родников вода течёт в ручьи из ручьёв. Она бежит в реки. Большие реки текут в моря. Куда девается вода из моря? Почему она не бежит через край? Вода из моря поднимается туманом. Из тумана рождаются тучи. Из туч вода падает на землю.

7. Продолжите:

Одежда: шуба, шапка, блузка, носки, брюки, майка, юбка, шорты, пальто

Пища: суп, макароны, хлеб, торт, пончик, яблоко, сыр, йогурт, кекс

Напитки: чай, кофе, вода, сок, газировка, какао, пиво, водка, смузи

Посуда: тарелки, вилка, нож, ложка, стакан, кастрюля, сковородка

Учебные вещи: книга, ручка, тетрадь, калькулятор, линейка, карандаш

8. Составьте 3 вопросительных и 3 побудительных предложения.
Когда придёшь домой?
Кто пойдёт к доске?
Какой сегодня день?

Завари мне чай, пожалуйста.
Помоги сделать задание.
Не шумите, пожалуйста.