Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաներն անվանում են օքսիդացման ռեակցիաներ, իսկ դրանց հետևանքով ստացվող նյութերը՝ օքսիդներ:Այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից, որոնցից մեկը թթվածինն է, կոչվում են օքսիդներ:
Օքսիդներ կարող են առաջանալ և՛ մետաղների, և՛ ոչ մետաղների՝ թթվածնի հետ միացումից:
Օրինակ
—ածխածինը՝ (C)-ն միանալով թթվածնին առաջացնում է ածխածնի օքսիդ կամ ածխաթթու գազ՝ CO2:
—պղինձը՝ (Cu) -ը միանալով թթվածնին առաջացնում է պղնձի օքսիդ՝ CuO:
Օքսիդների ստացումը և դրանց վիճակը
Օքսիդները սովորական պայմաններում կարող են լինել պինդ, հեղուկ և գազային:
Մետաղների օքսիդները սովորական պայմաններում պինդ նյութեր են:
Ոչ մետաղների օքսիդները սովորական պայմաններում կարող են լինել.
 —պինդ՝ P2O5
— հեղուկ՝ H2O
— գազ՝CO2
Օքսիդները ստացվում են ոչ միայն պարզ, այլ նաև բարդ նյութերը թթվածնով օքսիդացնելիս։
Օրինակ
Բնական գազը բարդ նյութ է, որի այրման ժամանակ ստացվում է երկու տեսակի օքսիդ՝ ջուր՝ H₂O և ածխաթթու գազ՝ CO₂։
Օքսիդները մեր շրջապատում:
Դրանց կիրառությունըՄեր շրջապատում կան բազմաթիվ օքսիդներ՝ 
ջուր՝ H₂O (ջրածնի օքսիդ), ածխաթթու գազ՝CO₂ (ածխածնի օքսիդ), ավազ՝SiO₂ (սիլիցիումի օքսիդ) և այլն։ Բազմաթիվ հանքատեսակներ նույնպես պարունակում են օքսիդներ։

ԹԹուներ:
Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնց բաղադրության մեջ առկա են մետաղի ատոմի կողմից տեղակալվելու ընդունակ ջրածնի ատոմներ:

Առավել հայտնի թթուներն են՝

—աղաթթուն՝ HCl

—ազոտական թթուն՝ HNO₃

—ծծմբական թթուն՝ H₂SO₄

—ֆոսֆորական թթուն՝ H₃PO₄
Թթուների բանաձևերից երևում է, որ դրանք միշտ պարունակում են ջրածնի ատոմներ: Քիմիական ռեակցիաների ընթացքում այդ ատոմները տեղակալվում են մետաղի ատոմներով: Բնության մեջ և կենցաղում ևս հանդիպում են թթուներ:
Օրինակ
քացախաթթու, կաթնաթթու, կարագաթթու, թրթնջկաթթու, կիտրոնաթթու, խնձորաթթու և այլն:
Անվանումներից պարզ է դառնում, թե որտե՛ղ են այդ թթուները հանդիպում:Որոշ թթուներ շատ թունավոր են: Առավել հայտնի թունավոր թթուներից են կապտաթթուն կամ ցիանաջրածնական թթուն՝ HCN, պլավիկյան կամ ֆտորաջրածնական թթուն ՝HF
Թթվի մոլեկուլում ջրածնի ատոմի (կամ ատոմների) հետ կապված այլ տարրերի ատոմները կամ ատոմների խմբերը, կոչվում են թթվային մնացորդ:
Օրինակ՝ ազոտական թթվի մնացորդը՝ NO3 խումբն է, ծծմբական թթվինը՝ SO4 խումբը, աղաթթվում՝ Cl ատոմը:
Թթուների բնութագրիչ հատկությունները:
Թթուներին կարելի է հայտնաբերել հայտանյութերի, ինչպես նաև թթուների բնութագրական հատկությունների միջոցով:

Հիմքեր

Հիմքեր կամ հիդրօքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմից և մեկ կամ մի քանի հիդրօքսիլ խմբերից:
Հիդրոքսիլ խումբ են անվանում մետաղին միացված OH խումբը:
Հիմքերն անվանվում են համապատասխան մետաղի անվանն ավելացնելով հիդրօքսիդ բառը:
Օրինակ
KOH՝ կալիումի հիդրոքսիդ
NaOH՝ նատրիումի հիդրոքսիդ
Al(OH)₃՝ ալյումինի հիդրոքսիդ
Fe(OH)₂,Fe(OH)₃՝ երկաթի հիդրոքսիդներ:
Հիմքերը լինում են ջրում լուծվող և ջրում չլուծվող։ Ջրում լուծելի հիմքերն անվանում են ալկալիներ։
Ալկալիներ են KOH-ը, NaOH-ը,Ca(OH)₂-ը, Ba(OH)₂-ը:
Անհամեմատ ավելի մեծ է ջրում չլուծվող հիմքերի թիվը՝ Mg(OH)₂, Cu(OH)₂, Fe(OH)₂ և այլն:

Աղեր
Աղերը բարդ նյութեր են, որոնք կազմված են մետաղների ատոմներից և թթվային մնացորդներից։  Աղերն անվանելիս տալիս են նրա բաղադրության մեջ մտնող մետաղի և թթվային մնացորդի անունը։Ծծմբական թթվի աղերն անվանում են սուլֆատներ:
Օրինակ
Նատրիումի սուլֆատ` Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>, կալցիումի սուլֆատ` CaSO₄, պղնձի սուլֆատ` CuSO<sub>4</sub>:
Ազոտական թթվի աղերն անվանում են նիտրատներ:
Կալիումի նիտրատ՝ KNO<sub>3</sub>, նատրիումի նիտրատ՝ NaNO<sub>3</sub>, արծաթի նիտրատ՝ AgNO<sub>3:</sub>
Աղաթթվի աղերն անվանում են քլորիդներ:
Օրինակ
Նատրիումի քլորիդ (NaCl) (մեզ հայտնի կերակրի աղ), արծաթի քլորիդ` (AgCl):
Բոլոր աղերը պինդ նյութեր են, կարող են լինել գունավոր և անգույն, ջրում լավ լուծվող (NaCl), NaNO₃ և վատ լուծվող (AgCl), CaCO₃:
Աղերը լայն կիրառություն ունեն կենցաղում: Կերակրի աղը կամ նատրիումի քլորիդը (NaCl) անփոխարինելի է սննդի մեջ:
Հրուշակեղենի և հանքային ջրերի արտադրությունում օգտագործում են նատրիումի հիդրոկարբոնատը NaHCO₃` սննդի սոդան:
Оճառի նաև ապակու արտադրության մեջ օգտագործվում է նատրիումի կարբոնատը Na₂CO₃, որը հայտնի է նաև լվացքի սոդա անվանմամբ:

Շինարարության մեջ լայն կիրառություն ունի կրաքարը` CaCO₃, գիպսը, որ ևս աղ է:
Գիպսն օգտագործվում է նաև բժշկության մեջ՝ ատամնատեխնիկայում, ոսկրաբուժությունում:

Դասարանական աշխատանք

Պատասխանել հարցերին

1. Ո՞ր նյութերն են կոչվում օքսիդներ:
   Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաներն անվանում են օքսիդացման ռեակցիաներ, իսկ դրանց հետևանքով ստացվող նյութերը՝ օքսիդներ:
2. Ի՞նչ թթուներ կան բնության մեջ:
   Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնց բաղադրության մեջ առկա են մետաղի ատոմի կողմից տեղակալվելու ընդունակ ջրածնի ատոմներ:
3. Որտե՞ղ է կիրառվում գիպսը:
   Շինարարության մեջ լայն կիրառություն ունի կրաքարը` CaCO₃, գիպսը, որ ևս աղ է:
   Գիպսն օգտագործվում է նաև բժշկության մեջ՝ ատամնատեխնիկայում, ոսկրաբուժությունում:

Հարցեր եվ վարժություններ

50. Ի՞նչ է համեմատությունը։
    Երկու հարաբերությունների հավասարությունը կոչվում է համեմատություն
51. Ո՞րն է համեմատության տառային արտահայտությունը:
    Համեմատության տառային արտահայտությունն ջ a : b = c : d
52. Համեմատություն կազմող թվերից որո՞նք են համեմատության եզրային
    անդամները, որո՞նք՝ միջին անդամ­ները։
    a : b = c : d
53. Ո՞րն է համեմատությունների հիմնական հատկությունը։
    a d = b c
54. Կարելի՞ է արդյոք համեմատություն կազմել a, b, c, d թվերից, եթե a · d = b · c:
    Այո կստացվի այսպես a/b = c/d :
55. Բերե՛ք առօրյա կյանքից որեւէ օրինակ, որում առկա է հարաբերու-
    թյունների հավասարություն։

56. Գրի՛ առեք համեմատությունը.
    ա) 6-ը հարաբերում է 5-ին այնպես, ինչպես 2-ը հարաբերում է -ին,
    6/5 = 2:5/3
    6/5 = 6/5
    բ) 1-ը հարաբերում է 100-ին այնպես, ինչպես 10-ը հարաբերում է
    1000-ին,
    1/100 = 10/1000
    1/100 = 1/100
    գ) 63-ը հարաբերում է 49-ին այնպես, ինչպես 45-ը հարաբերում է
    35-ին,
    63/49 = 45/35
    9/7 = 9/8
    դ) -ը հարաբերում է 5-ին այնպես, ինչպես 4-ը հարաբերում է 70-ին:
57. Փոխանակելով համեմատության միջին եւ եզրային անդամների
    տեղերը` կազմե՛ք երեք նոր համեմատություն.
    ա) 3 : 5 = 21 : 35, գ) ,
    3 : 5 = 21 : 35
    35 : 5 = 21 : 3
    բ) 52 : 39 = 60 : 45, դ) :
    52 : 39 = 60 : 45
    45 : 39 = 60 : 52
58. Ընթերցե՛ք համեմատությունը եւ ասե՛ք, թե որոնք են նրա եզրային եւ
    միջին անդամները.
    ա) 51 : 17 = 102 : 34, գ) 9 : 1 = 1008 : 112,
    բ) , դ) :
59. Գտե՛ք իրար հավասար հարաբերությունները եւ նրանցից համե-
    մատությո՛ւն կազմեք.

ա) 15 : 35, 9 : 60, 3 : 7:

բ) 34 : 3, 306 : 27, 262 : 24

34 : 3 = 306 : 27

դ)1/2 : 1/12 ,3/4 : 1/9 , 9 : 3/2

60. Հետեւյալ թվերից կազմե՛ք համեմատություններ.
    ա) 4, 6, 12, 8, գ) 3 3/10, 2 1/5, 120, 80, ե) 15/26, 1/5, 26/7, 3/7,. բ) 15, 18, 6, 5, դ) 
61. Ընթերցե՛ք համեմատությունը եւ համոզվե՛ք, որ նրա համար ճիշտ է
    համեմատությունների հիմնական հատկությունը.
    ա) 3 ։ 4 = 15 ։ 20, գ) , ե) ,
    բ) 102 ։ 51 = 34 ։ 17, դ) , զ) ։
62. Գրե՛ք երեք համեմատություններ, որոնց եզրային անդամների
    արտադրյալը հավասար է 16-ի։
    a · d = b · c
63. Գրե՛ք երեք համեմատություններ, որոնց միջին անդամների ար-
    տադրյալը 30 է։
    30 : 5 = 6 : 30
    3 : 3 = 10 : 10
    30 : 2 = 15 : 1
64. Գտե՛ք տառի թվային արժեքը.

ա) x/4=3/5 , գ) 19/3=y/18 , ե) 2 ։ b = 7 ։ 5, է) 67/2=a/100 ,
բ) 6/7=x/10 , դ) 25 ։ 24 = x ։ 12, զ) 14 ։ 8 = 7 ։ b, ը) 72/y=38/65 ։

65. Ստուգե՛ք, թե տրված արտահայտություններից որոնք են համեմա-
    տություններ, որոնք՝ ոչ.

, , , 5 : 6 = 300 : 360,
, , ։

66. Հիմնավորե՛ք, որ եթե a, b, c, d թվերն այնպիսին են, որ , ապա
    տեղի կունենա նաեւ , եւ հավասարությունները։
67. Մի հատվածի երկարությունը 10 սմ է, մյուսինը՝ 25 սմ։ Նրանց եր-
    կարություններն արտահայտելով միլիմետրերով՝ կազմե՛ք համա-
    պատասխան համեմատությունը։
    10 սմ=100 մմ
    25 սմ=250 մմ
68. Մի մարմնի զանգվածը 35 կգ է, իսկ մյուսինը՝ 10 կգ։ Մարմինների

զանգվածներն արտահայտելով գրամներով՝ կազմե՛ք համապա-
տասխան համեմատությունը։

1կգ=1000գ

1000×35=35000

1000×10=10000

Կրկնենք անցածը

69. Գտե՛ք`
    ա) հարաբերությունը, եթե հարաբերության հաջորդ անդամը է,
    իսկ նախորդը՝ 5,

բ) հարաբերության հաջորդ անդամը, եթե հարաբերությունը հա-
վասար է -ի, իսկ նրա նախորդ անդամը է,

գ) հարաբերության նախորդ անդամը, եթե հարաբերությունը հա-
վասար է -ի, իսկ նրա հաջորդ անդամը է։

70. Ընտրությունների ժամանակ քաղաքի շրջաններից մեկում 54000
    ընտրողներից ընտրական տեղամաս են գնացել 32700-ը, իսկ մյուս
    շրջանում 65000 ընտրողներից գնացել են 41500-ը։ Այդ շրջաններից

որո՞ւմ են ընտրողներն ավելի պար-
տաճանաչ եղել։

54000-32700=21300
65000-41500=23500
23500-21300=2300

երկրորդ շրջանի ընտրողները ավելի պարտաճանաչ էին

71. Տրված են երկու շրջանագծեր՝ O եւ O՛

կենտրոններով (տե՛ս նկ. 2) եւ համա-
պատասխանաբար 56 սմ եւ 72 սմ շա-
ռավիղներով։ Գտե՛ք AOBO՛ քառան-
կյան պարագիծը։

56+56+72+72=256

72. Քառակուսու կողմը 55 սմ է։ Ուղղան-
    կյան մակերեսը քառակուսու մակե-
    րեսի -ն է։ Որքա՞ն է ուղղանկ­յան լայնությունը, եթե նրա

երկարությունը հավասար է քառակուսու կողմին։

73. Լուցկու 4 տուփերից երեքում կան միեւնույն քանակներով լուցկի-
    ներ, իսկ չորրորդ տուփում՝ 1-ով պակաս, քան մյուսներից յուրա-
    Նկ. 2

քանչյուրում։ Հնարավո՞ր է արդյոք կազմել ուղղանկյուն՝ օգտագոր-
ծելով տուփերում եղած բոլոր լուցկիները։

Ոչ

74. Սեղանին դրված է ընկույզով լի հինգ փաթեթ։ Փաթեթներում կա
    ընդամենը 100 ընկույզ։ Առաջին եւ երկրորդ փաթեթներում կա 52
    ընկույզ, երկրորդում եւ երրորդում՝ 43, երրորդում եւ չորրորդում՝ 34,
    չորրորդում եւ հինգերորդում՝ 30։ Քանի՞ ընկույզ կա փաթեթներից
    ամեն մեկում։
75. Լրացրե՛ք աղյուսակը, որում երկու a եւ b բնական թվերի համար
    (a, b) նշանակում է նրանց ամենամեծ ընդհանուր բաժանարար,
    իսկ [a, b]՝ ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկ։
    a b (a, b) [a, b] a · b (a, b) · [a, b]
    92 18
    65 25
    108 69
    128 36
    75 215
76. Խնձորները չորանալիս կորցնում են իրենց զանգվածի -ը։ Որ-
    քա՞ն խնձորաչիր կստացվի 1200 կգ թարմ խնձորից։
    1200×23=27600:25=1104, 1200-1104=96
    
    96կգ
77. Ինքնաշխատ հաստոցներից մեկը 720 մանրակ է պատրաստում 6
    ժամում, իսկ մյուսը` 12 ժամում: Քանի՞ ժամում հաստոցներն այդ

նույն քանակով մանրակներ կպատրաստեն` աշխատելով միաժա-
մանակ:

720:6=120 մանրակ 1 ժամում առաջին հաստոց
720:12=60 մանրակ 1 ժամում երկրորդ հաստոց
120+60=180 մանրակ 1 ժամում երկու հաստոցը միասի
720:180=4 ժամ

4 ժամ

78. Ծառուղու երկու կողմերում տնկեցին 25-ական սոսի, իսկ նրանցից
    յուրաքանչյուր երկուսի միջեւ` հասմիկի 2 թուփ: Հասմիկի քանի՞
    թուփ տնկեցին:
    25 Սոսի արանքը-24 տեղ է
    24×2=48
    Հաջորդ շարքի 25 Սոսիի արանքում-24 է
    24×2=48
    48+48=96

Հարցեր և վարժություներ

1.Ի՞նչ է տառային արտահայտությունը։
Եթե արտահայտությունը, բացի թվերից և գործողությունների նշաններից պարունակում է նաև տառեր, ապա այն անվանում են տառային արտահայտություն

 a+b+b, 0+b+b, a+b+a

2.Ինչպե՞ս են տառային արտահայտությունից ստանում թվային արտահայ-
տություն։

Եթե տառերի տեղը տեղադրենք թվեր, կստացվի թվային արտահայտություն։

3.Բերե՛ք տառային արտահայտությունների մի քանի օրինակ։
(m+5) x n
18/b + (7+c)
(11+b) : c
(7-t) + 5 x a
16/n – (5+b)

4.Գրե՛ք տառային արտահայտությունները a եւ b թվերի գումարման,
հանման, բազմապատկման եւ բաժանման համար։
a+b
a-b
axb
a/b a:b

5.Տառային արտահայտության տեսքով գրի՛ առեք գործողությունների

ա) a թիվը բազմապատկել 4-ով եւ արտադրյալին գումարել 6,

a x 4 + 6

բ) y թվից հանել 11 եւ տարբերությանը գումարել z թիվը,

y – 11 + z

գ) 10-ը բաժանել a թվին եւ քանորդին գումարել 15-ի եւ b թվի ար-
տադրյալը,

10 : a + 15 x b

դ) m թվին գումարել 5 եւ գումարը բազմապատկել n թվով:

(m + 5) x n

6. Ենթադրենք` տրված է մի թիվ: Նշանակե՛ք այն որեւէ լատիներեն
   տառով եւ տառային արտահայտության տեսքով գրի՛ առեք.
   ա) այդ թվի կրկնապատիկը, k + k
   բ) այդ թվի կեսը, k/2
   գ) այդ թվի երկու երրորդը,
   դ) այդ թվից հինգով մեծ թիվը, k+5
   ե) այդ թվից 10-ով փոքր թիվը: k-10
7. Թվերի գրառումներում եղած տառերը փոխարինե՛ք թվանշան-
   ներով այնպես, որ ստացվեն ճիշտ անհավասարություններ.

ա) X73 > 455

X = 7
գ) 944 > XYZ
X = 7
Y = 8
Z = 10
ե) X2Z > Y36
X = 20
Z = 8
Y = 7

է) 976Y < X762,
Y = 5
X = 7

բ) 7X3 > Y93

X = 9
Y = 2

դ) X3 < 4X
X = 5

զ) 123X > 123Y
X = 8
Y = 7

ը) 4X5 > XY8
X = 6
Y = 2

8. Լրացրե՛ք աղյուսակը.
   

9. Կատարե՛ք հաշվումները, եթե a = 3.
   ա) 3 ⋅ a + 386, գ) (17 – a) ⋅ 3, ե) (78 ։ a + 99 ։ a) ⋅ 5,
   բ) 27 ։ a + 96 ։ a, դ) (6 ⋅ a + 3) ⋅ a, զ) a ⋅ 2 + a ⋅ 3 + a ⋅ 4։
   
   ա) 3 ⋅ 3 + 386 =395
   գ) (17 – 3) ⋅ 3 = 42
   ե) (78 ։ 3 + 99 ։ 3) ⋅ 5 = 295
   բ) 27 ։ 3 + 96 ։ 3 = 41
   դ) (6 ⋅ 3 + 3) ⋅ 3 = 63
   զ) 3 ⋅ 2 + 3 ⋅ 3 + 3 ⋅ 4։ = 27
10. Գտե՛ք տառային արտահայտության արժեքը, եթե a = 7, b = 5.
    ա) 3 ⋅ a + 5 ⋅ b, գ) (a – b) ⋅ 4 + a ⋅ b, ե) (a – 7) ⋅ 8 + (b – 5) ⋅ 4,
    բ) 10 ⋅ (a + b) ։ 3, դ) 95 ։ b + 49 ։ a, զ) (a – 7) ⋅ (b – 5)։
    
    ա) 3 ⋅ 7 + 5 ⋅ 5 = 46
    գ) (7 – 5) ⋅ 4 + 7 ⋅ 5 = 42
    ե) (7 – 7) ⋅ 8 + (5 – 5) ⋅ 4 = 0
    բ) 10 ⋅ (7 + 5) ։ 3 = 40
    դ) 95 ։ 5 + 49 ։ 7 = 26
    զ) (7 – 7) ⋅ (5 – 5)։ = 0
11. Գրե՛ք մեկի հատկությունները՝ օգտագործելով տառային նշանա-
    կում­ներ։
    1:x=1/x
    1⋅x=x⋅1=x
    x:1=x
12. a տառն օգտագործելով՝ կազմե՛ք այնպիսի արտահայտություն,
    a + 23 = 25
    27 – a = 25

Կրկնենք անցածը

13. Կատարե՛ք գործողությունները՝ թվերը գրի առնելով թվանշաննե-
    րով, թվաբանական գործողությունները՝ համապատասխան նշան-
    ներով.

ա) քառասուներեք ամբողջ յոթ տասներորդին գումարած տասնյոթ
ամբողջ ութ տասնհինգերորդ,

43 7/10 + 17 8/15 = 61 7/30
բ) քսան ամբողջ ինը տասնչորսերորդից հանած տասներկու
ամբողջ երեք յոթերորդ,

20 9/14 — 12 3/7 = 18 3/14
գ) վեց ամբողջ հինգ վեցերորդը բազմապատկած երկու ամբողջ
երեք քառորդով,

6 5/6 x 2 3/4 = 41/6 x 11/4 = 451/24 = 18 19/24
դ) երեսուն ամբողջ վեց քսանհինգերորդը բաժանած քսան ամբողջ
երկու հինգերորդի։

30 6/25 : 20 2/5 = 756/25 : 102/5 = 756/25 x 5/102 = 252/162

14. Կատարե՛ք գործողությունները.
    ա) ,
    բ) ։
15. Կրճատե՛ք կոտորակները.
    ա)
    բ) ,
16. 78 զբոսաշրջիկների համար նախապատրաստված էին վեցտեղա-
    նոց եւ չորստեղանոց նավակներ։ Յուրաքանչյուր չափի քանի՞ նա-
    վակ կար, եթե բոլոր զբոսաշրջիկները տեղավորվեցին 15 նավա-
    կում, եւ բոլոր տեղերը զբաղեցվեցին։

15×4=60

78-60=18

18:2 = 9
 
15-9=6

10

17. Կարի արհեստանոցում կարել են 16 միանման վերարկու եւ մի
    քանի միանման կոստյում՝ օգտագործելով ընդամենը 100 մ 40 սմ

գործվածք։ Մեկ վերարկուի համար օգտագործվել է 3 մ 35 սմ գործ-
վածք, իսկ մեկ կոստյումի համար՝ 25 սմ-ով ավելի։ Քանի՞ կոստյում

է կարվել։

3 մ 35 սմ+25 սմ=3մ 60սմ 

3 մ 35սմ=335սմ 

3մ 60սմ=360սմ 

100 մ 40 սմ=10 040սմ

16․335սմ= 5360սմ

10 040սմ-5360սմ=4680սմ

4680սմ։360սմ=13

18. Թատրոնի տոմսարկղում վաճառվել են ներկայացման 156 ման-
    կական եւ 98 մեծահասակի տոմսեր՝ 90000 դրամ ընդհանուր

արժեքով։ Որոշե՛ք տոմսերի գները, եթե մանկական տոմսը մեծա-
հասակի տոմսից 3 անգամ էժան է։

98․3=294

156+254=450

90 000:450=200դրամ

200.3=600դրամ

19. Զբոսաշրջիկը ճանապարհի կեսը եւ էլի 2 կմ անցել է ոտքով, մնա-
    ցած ճանապարհի կեսը եւ էլի 4 կմ՝ մեքենայով, ինչից հետո նրան

մնացել է անցնելու 12 կմ։ Քանի՞ կիլոմետր է ամբողջ ճանապարհը։

12կմ+4կմ=16կմ
16կմ․2=32կմ
32․2=34կմ
34․2=68կմ

20. AB հատվածի վրա նշված է մի C կետ։ Քանի՞ անգամ է AC եւ CB
    հատվածների միջնակետերի հեռավորությունը փոքր AB հատվածի
    երկարությունից։
21. Առանց քանոն օգտագործելու՝ փորձե՛ք կռահել,

թե ներքեւի գծերից որն է վերեւինի շարունա-
կությունը (տե՛ս նկ. 1)։ Ձեր պատասխանը ստու-
գե՛ք քանոնի միջոցով։

Աջը

22. A, B, C, D կետերը գտնվում են մի ուղղի վրա
    այն հաջորդականությամբ, որով նշված են։
    |AB| = 4 սմ, |BC| = 8 սմ, |CD| = 6 սմ։ Գտե՛ք AC եւ BD
    հատվածների միջնակետերի հեռավորությունը։
    AC = 12 BD=12
23. Մի գծագրում կան 8 չհատվող եռանկյուններ եւ
    քառանկյուններ։ Նրանք ունեն ընդամենը 26
    կողմ։ Քանի՞ եռանկյուն եւ քանի՞ քառանկյուն կա գծագրում:
    
    6 եռանկյուն
    2 քառանկյւն

Հարցեր եվ վարժություններ

79. Կարելի՞ է արդյոք համեմատության մեկ անդամն արտահայտել մյուս երեքի
    միջոցով:
    Այո
80. Օգտագործելով տառային արտահայտությունները` գրե՛ք, թե ինչպես է հա-
    մեմատության անդամներից մեկը արտահայտվում մյուս երեք անդամներով։
    ab = cd, կամ a = cd : b
81. Գտե՛ք x թիվը, եթե նրա եւ 8-ի հարաբերությունը նույնն է, ինչ որ`
    ա) 2 ։ 1 =16 : 8
    բ) 6 ։ 2 = 24 : 8
    գ 2 ։ 22 = 8/11 :8
    դ) 5 ։ 4 = 10 : 8
    ե) 1 ։ 7 = 8/7 : 8
    զ) 21 ։ 3 = 56 : 8
    է) 8 ։ 1 = 64 : 8
    ը) 2 ։ 7 = 16/7 : 8
    թ) 20 ։ 4 = 40 : 8
    ժ) 3 ։ 5 = 24/5 : 8
    ժա) 10 ։ 2 = 40 : 8
    ժբ) 19 ։ 5 = 152/5 : 8
82. Ի՞նչ թիվ է անհրաժեշտ գրել տառի փոխարեն, որպեսզի ստացվի
    համեմատություն.
    ա) , գ) , ե) , է) ,
    բ) , դ) , զ) , ը) :
83. Գնացքն ամբողջ ճանապարհի -ն անցնում է 6 ժամում։ Ինչքա՞ն
    ժամանակում այն կանցնի ամբողջ ճանապարհը։
    X =6 : 3/4 = 24/3 = 8
84. Բնակարանի մակերեսը 64 մ2

է։ Նրա հատակը ներկելու համար
պահանջվում է 21 կգ ներկ։ Քանի՞ կիլոգրամ ներկ է անհրաժեշտ
խոհանոցի հատակը ներկելու համար, եթե նրա մակերեսը 16 մ2 է։

64 : 21 = 16 : x
64x = 336
x = 336/64 = 21/4

85. 500 կգ հանքաքարից ստացել են 77 կգ պղինձ։ Ինչքա՞ն պղինձ
    կստացվի 300 կգ հանքաքարից։
    500 : 77 = 300 : x
    500x = 23100
    x = 23100/500 = 231/5
86. Ստուգողական աշխատանքից անբավարար գնահատական է ստա-
    ցել 14 աշակերտ: Անբավարար գնահատական ստացածների քանա-
    կը հարաբերում է դրական գնահատական ստացածների քանակին,

ինչպես 2 ։ 7։ Քանի՞ աշակերտ է դրական գնահատական ստացել։
14 : x = 2 : 7
2x = 98
x = 49

87. Երկու կաթնամանների տարողությունները հարաբերում են, ինչ-
    պես 11 ։ 5։ Քանի՞ լիտր կաթ կտեղավորվի առաջին կաթնամանում,

եթե երկրորդի տարողությունը 25 լ է։
11 : 5 = x : 25
5x = 275
x = 275/5 = 55

88. 160 գ ծովի ջրում պարունակվում է 8 գ աղ։ Քանի՞ գրամ ծովի ջուրն
    է պարունակում 56 գ աղ։
    160 : 8 = x : 56
    8x = 8960
    x = 8960/8 = 1120
89. Բանվորը 8 ժ աշխատելու համար ստանում է 2500 դրամ։ Քանի՞
    դրամ կստանա բանվորը 12 ժ աշխատելու համար։
    2500 : 8 = x : 12
    8x = 30000
    x = 30000/8 = 3750
90. Մետաղյա խորանարդը, որի կողի երկարությունը 13 սմ է, ունի 1352 գ
    զանգված։ Որքա՞ն է նույն մետաղից պատրաստված եւ 2 սմ կողով
    խորանարդի զանգվածը։
    1352 : 13 = x : 2
    13x = 2704
    x = 208
    12 * 208 = 2496
91. Լուծե՛ք խնդիրը
    ա)Հետիոտնը 2 1/2 ժամում անցել է 10 կմ։ Նույն արագությամբ քայլելով՝ նա քանի կիլոմետր կանցնի 4 ժամում։
    10 : 5/2 = x/4
    x/4 = 20/5
    x/4 = 4
    x = 16

բ) Հետիոտնը անցնում է 12 կմ` քայլելով 4 կմ/ժ արագությամբ: Քա-
նի՞ կիլոմետր կանցնի նա նույն ժամանակում, եթե քայլի կմ/ժ արագությամբ:
4 1/2 = 9/2
x : 9/2 = 12 : 4
x : 9/2 = 3
x = 3 * 9/2 = 27/2